Tel Awiw - drugie pod względem wielkości miasto Izraela. Miasto jest położone na nadmorskiej równinie Szaron leżącej nad Morzem Śródziemnym. Tel Awiw zajmuje powierzchnię 51,8 km², będąc największym i najludniejszym miastem obszaru metropolitalnego Gusz Dan. Miasto jest zarządzane przez władze miejskie Tel Awiwu-Jafy, na czele których stoi burmistrz Ron Chuldaj.
Tel Awiw został założony w 1909 na peryferiach starożytnego portu morskiego Jafa. Duże tempo rozwoju Tel Awiwu bardzo szybko pozostawiło Jafę z tyłu, która wyraźnie zatrzymała się w arabskiej przeszłości. W dwa lata po powstaniu państwa Izrael, w 1950 Tel Awiw i Jafa zostały połączone w jedno miasto. Choć stolicą proklamowaną przez Izrael jest Jerozolima, to ONZ nie uznaje tego faktu, dlatego większość ambasad mieści się w Tel Awiwie. Zespół miejski Białego Miasta Tel Awiwu został umieszczony w 2003 na Liście światowego dziedzictwa UNESCO, jako największe na świecie skupisko budynków modernistycznych.
Nazwa[]
Nazwa Tel Awiw (dosłownie „Wzgórze Wiosny”; „Wiosenne Wzgórze”) została wybrana w 1910 spośród kilku propozycji. Jedną z propozycji była nazwa Herzlija.
Słowo Tel Awiw jest hebrajskim tytułem noweli wydanej w 1902 przez Teodora Herzla pt. Altneuland (pol. Stara Nowa Ziemia). Została ona przetłumaczona z niemieckiego na hebrajski pod tytułem Tel Awiw przez Nahuma Sokołowa. Sokołow zaczerpnął tytuł z Księgi Ezechiela 3:15
| “ | Przybyłem do zesłańców, do Tell-Abib, osiedlonych nad rzeką Kebar, i w osłupieniu pozostawałem tam przez siedem dni wśród nich. |
„ |
| ~ Biblia Tysiąclecia |
Nazwa ta została uznana za najbardziej odpowiednią, ponieważ obejmowała w sobie ideę odnowienia starożytnej żydowskiej ojczyzny w Ziemi Izraela. Hebrajskie słowo awiw jest tłumaczone jako „wiosna”, i symbolizuje odnowienie. Natomiast słowo tell oznacza miejsce archeologiczne, w którym znajdują się pozostałości dawnych osad.
Odnośnie etymologii słowa Jafa albo Jafo występują różnorodne koncepcje. Niektórzy uważają, że wywodzi się ono od hebrajskich słów jafah lub jofi oznaczających „piękny” lub „piękno”. Natomiast tradycja wskazuje na Jafeta, syna Noego, który miał założyć to miasto.
Zabytki[]
- Białe Miasto Tel Awiw odnosi się do zgrupowania prawie 5 tys. budynków wzniesionych w stylu Bauhaus i międzynarodowym w mieście Tel Awiw-Jafa. Większość budynków w mieście posiada biały kolor, dlatego Tel Awiw bywa nazywany „białym miastem”. Stanowią one dziedzictwo narodowe Izraela. Ten zespół miejski został umieszczony w 2003 na Liście światowego dziedzictwa UNESCO, jako największe na świecie skupisko budynków modernistycznych.
- Port w Jafie jest jednym z najstarszych portów na świecie. Za falochronem znajdują się poczerniałe skały, z których największą nazwano Andromedą (według mitologii greckiej księżniczka Andromeda została przykuta do tej skały w ofierze morskiemu potworowi – uwolnić ją miał Perseusz). W porcie cumują statki wycieczkowe oraz kutry rybackie. Historyczne doki portowe zamieniono w nastrojowe targowisko.
- Meczet Mahamoudia pochodzi z 1812. Góruje nad nim wieża XII–wiecznego minaretu. Przy budowie meczetu wykorzystano kolumny ukradzione z Cezarei i Aszkelonu. Tuż przy nim znajduje się fontanna wybudowana dla pielgrzymów oraz zupełnie niearabska wieża zegarowa, wzniesiona w 1906 na cześć tureckiego sułtana Abd-ul-Hamida II.
Kultura[]
Tel Awiw jest głównym ośrodkiem kultury w Izraelu. Osiemnaście z 35 najważniejszych izraelskich ośrodków kultury znajduje się w Tel Awiwie, wliczając w to pięć z dziewięciu dużych teatrów. Odbywa się tutaj 55% wszystkich przedstawień w kraju.
Najważniejszym teatrem jest Izraelski Teatr Narodowy Habima, który został założony w 1918 w Moskwie i w 1931 przyjechał do Tel Awiwu. Teatr tworzy grupa 80 aktorów i 120 pracowników, którzy wystawiają do czterech sztuk dziennie. Teatr Cameri został założony w 1944 i od samego początku swojego istnienia wystawiał sztuki w języku hebrajskim. Jego spektakle obejrzało już ponad 20 milionów widzów. W 1980 centrala związkowa Histadrut otworzyła Teatr Beit Lessin, który wystawia klasykę i dramat. Najmłodszym teatrem Tel Awiwu jest założony w 1991 przez pochodzących z Rosji nowych imigrantów Teatr Gesher, który ma dwujęzyczny repertuar (hebrajski i rosyjski). Zyskał on niekwestionowane uznanie w Izraelu i na całym świecie. Innymi teatrami są Hasimta w Jafie, Teatr Jidysz, Teatr Lalek przy Parku Jarkon i Państwowy Teatr dla Dzieci i Młodzieży Orna Porat.
Tel Aviv Performing Arts Center (Centrum Sztuk Scenicznych w Tel Awiwie), znane również jako Centrum im. Goldy Meir, jest siedzibą Opery Izraelskiej (w której w latach 1962–1965 występował Plácido Domingo) i Cameri Theater. W tym nowoczesnym gmachu odbywają się koncerty oraz przedstawienia teatralne. Największą sceną miejską jest Audytorium Fredrica R. Manna (Heichal Hatarbut), które ma widownię na 3 tys. osób. Jest to siedziba Izraelskiej Orkiestry Symfonicznej. Centrum Tańca i Teatru Suzanne Dellal to piękny kompleks budynków będący siedzibą zespołów tanecznych Inbal i Bat Szewa oraz teatru Newe Cedek.
W Tel Awiwie-Jafie znajdują się trzy największe izraelskie muzea, które każdego roku zwiedza 1,1 miliona gości. Szczególne miejsce zajmuje założone w 1953 Muzeum Ziemi Izraela, które w rzeczywistości jest „miastem muzeów” – w skład tego kompleksu muzealnego wchodzą: muzeum szkła, muzeum ceramiki, muzeum monet Kadman, muzeum miedzi, muzeum etnografii, muzeum folkloru, muzeum Tel Kassila, planetarium i ogrody. Znajduje się ono w dzielnicy Ramat Awiw. Założone w 1932 Muzeum Sztuki Tel Awiwu jest największym muzeum sztuki w Izraelu. Wśród stałych wystaw można zobaczyć tutaj najlepsze izraelskie obrazy i rzeźbę od lat 20. do czasów współczesnych oraz sztukę europejską z XVI-XIX wieku i amerykańską z XX wieku. W kampusie Uniwersytetu znajduje się utworzone w 1978 Muzeum Żydowskiej Diaspory (Beit Hatefutsot). Zajmuje ono honorowe miejsce w całym żydowskim świecie jako pierwsze muzeum poświęcone historii narodu żydowskiego i jego kulturze na przestrzeni ponad dwóch tysięcy lat. Stała ekspozycja opowiada historię Żydów żyjących w Diasporze. Wykorzystywane są w tym celu prezentacje multimedialne. Batey Haosef Museum jest muzeum prezentującym historię Sił Obronnych Izraela. W pobliżu Uniwersytetu znajduje się Muzeum Palmach z unikatowymi prezentacjami multimedialnymi. W Muzeum Historii Tel Awiwu można oglądać Salę Niepodległości, w której w 1948 proklamowano niepodległość państwa Izrael.
W licznych miejskich kinach można oglądać premiery izraelskich oraz międzynarodowych filmów. W 2006 miejskie kina odwiedziło 1 272 900 osób, co stanowiło 15,2% wszystkich widzów w całym kraju. Tel Awiw jest gospodarzem kilku festiwali filmowych, w tym Festiwalu Animacji, Komików i Karykatur, Festiwalu Filmu Studenckiego, Festiwalu Filmu i Video i innych.
W mieście działają 24 biblioteki, w których w 2006 znajdowało się prawie 950 tys. książek. W bibliotekach jest zarejestrowanych prawie 30 tys. czytelników. Główną biblioteką miejską jest Biblioteka Shaar Zion, której kolekcja liczy około 470 tys. książek w różnych językach. Została ona założona w 1922 w Jafie i w 1977 została przeniesiona do nowego gmachu w Beit Ariela.
Dodatkowo miasto utrzymuje sieć domów kultury, w których działają 24 chóry, 12 orkiestr i 14 grup tanecznych.